Θέση του Συλλόγου Ελλήνων Ενδοδοντολόγων σχετικά με τη λειτουργία των οδοντιατρείων ενόψει της πανδημίας του COVID-19

Λαμβάνοντας υπόψη:

1. Τα επιστημονικά δεδομένα για τον κορωνοϊό SARS-CoV-2 και την προκαλούμενη νόσο του κορωνοϊού 2019 (COVID-19) που ξεκίνησε στη Wuhan της Κίνας. Όταν ο συγκεκριμένος ιός μολύνει το ανθρώπινο σώμα, φαίνεται πως εγκαθίσταται στο ρινοφαρυγγικό επίχρισμα και το σάλιο και η μετάδοσή του γίνεται με μικροσταγονίδια. Οι πάροχοι οδοντιατρικών υπηρεσιών είναι δυνατό να έρθουν σε επαφή με ασθενείς πιθανούς ή διαγνωσμένους SARS-CoV-2 προκειμένου να προσφέρουν ανακούφιση από τον πόνο και το οίδημα.
2. Τις προτάσεις και τα μέτρα προστασίας του ΕΟΔΥ.
3. Την ευθύνη μας έναντι του κοινωνικού συνόλου για την προστασία και την αντιμετώπιση των ασθενών μας, όπως υπαγορεύει ο ρόλος μας ως λειτουργών στον τομέα της Υγείας.
4. Τις οδηγίες του Αμερικάνικου Συλλόγου Ενδοδοντολόγων – American Association of Endodontists (Ather et al. 2020), που ισχύουν από τις 16 Μαρτίου 2020.

Προτείνεται:

Αναβολή όλων των προγραμματισμένων οδοντιατρικών εργασιών για τουλάχιστον τρεις εβδομάδες. Εξαιρούνται οι περιπτώσεις εκτάκτων περιστατικών, δηλαδή περιπτώσεις οξείας πολφίτιδας, οξείας ακρορριζικής περιοδοντίτιδας, οξέως οδοντοφατνιακού αποστήματος και εκτεταμένου οδοντικού τραύματος. Σε αυτές τις περιπτώσεις πρέπει να πραγματοποιηθεί τηλεφωνική λήψη ιστορικού για τον καθορισμό της πιθανότητας ο ασθενής να έχει έρθει σε επαφή με τον ιό.

Α. Αν δεν προκύπτει επαφή του ασθενούς με τον ιό, και με δεδομένο ότι ο ακριβής χρόνος επώασης του ιού δεν έχει γίνει γνωστός:

1. Αν ο ασθενής κληθεί στο ιατρείο πρέπει να ληφθεί η θερμοκρασία με θερμόμετρο μετώπου μη επαφής, να συμπληρωθεί έντυπο που να επιβεβαιώνει το επείγον του περιστατικού, να τοποθετηθεί μάσκα στον ασθενή και να γίνουν υποδείξεις κανόνων αναπνευστικής υγιεινής (προστασία με χέρι ή αγκώνα κατά το βήξιμο/φτέρνισμα). Σε περίπτωση πυρετικής κίνησης μη οδοντικής αιτιολογίας θα πρέπει να αναβληθεί η θεραπεία και να σταλεί ο ασθενής στο θεράποντα ιατρό για διερεύνηση COVID-19.
2. Σε περίπτωση εκτάκτου περιστατικού η φαρμακολογική αντιμετώπιση με αντιβιοτικά ή αναλγητικά ενδεχομένως αποτελεί εναλλακτική επιλογή. Αυτή η προσέγγιση προσφέρει ανακούφιση στον ασθενή και δίνει χρόνο στον ιατρό να σχεδιάσει την παροχή οδοντιατρικής περίθαλψης με όλα τα απαραίτητα προστατευτικά μέσα. Πρέπει να σημειωθεί ότι από τις 17 Μαρτίου 2020 το British Medical Journal πρότεινε τη χορήγηση ακεταμινοφαίνης και όχι ιβουπροφαίνης ως αναλγητικό, καθώς η ιβουπροφαίνη μπορεί να παρεμβληθεί στην ανοσολογική λειτουργία. Αυτή η σύσταση υιοθετήθηκε και από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας στις 18 Μαρτίου 2020.

Β. Αν προκύπτει επαφή του ασθενούς με τον ιό:

1. Οι οδοντίατροι πρέπει να έχουν κατάλληλο εξοπλισμό βάσει του Εθνικού Οργανισμού Δημοσίας Υγείας – ΕΟΔΥ (μάσκες τύπου FFP2 ή FFP3, προστατευτικά γυαλιά, καθαρή μη αποστειρωμένη ιατρική ποδιά με μακριά μανίκια, αντισηπτικά κατάλληλα για τον ιό, γάντια).
2. Προεπεμβατικές στοματοπλύσεις με 0,2% ιωδιούχο ποβιδόνη μπορούν να μειώσουν το φορτίο του ιού στο σάλιο (Peng et al. 2020, Eggers et al. 2018).
3. Χρήση εργαλείων μιας χρήσης και ελαστικού απομονωτήρα (εξάλλου η χρήση ελαστικού απομονωτήρα στην Ενδοδοντία είναι πάντα απαραίτητη).
4. Περιορισμός των μέσων που μπορούν να παράξουν αερόλυμα, όπως χειρολαβές υψηλών ταχυτήτων και υπέρηχοι με καταιονισμό νερού.
5. Λήψη εξωστοματικής ακτινογραφίας ή τομογραφικής απεικόνισης και όχι ενδοστοματικής ακτινογράφησης που μπορεί να προκαλέσει βήχα ή αντανακλαστικό εμέτου. Σε περίπτωση ενδοστοματικής ακτινογραφίας προτείνεται κάλυψη του μέσου ακτινοβόλησης με διπλό προστατευτικό για το φόβο σκισίματος του μονού.
6. Απαιτείται θάλαμος αρνητικής πίεσης (negative pressure treatment room / airborne infection isolation rooms). Δεν πρέπει να γίνεται οποιαδήποτε θεραπεία σε φορείς του ιού σε περιβάλλον ιατρείου. Επομένως είναι απαραίτητη η παραπομπή σε ειδικά ιατρεία αρνητικής πίεσης.
7. Πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ότι ο ιός SARS-CoV-2 μπορεί να επιβιώσει στο περιβάλλον έως 9 μέρες σε θερμοκρασία δωματίου (Kampf et al. 2020).

Συμπερασματικά, σε ασθενείς αρνητικούς στον ιό SARS–CoV-2 μπορούν να πραγματοποιηθούν μόνο επείγουσες οδοντιατρικές εργασίες. Σε ασθενείς θετικούς στον ιό SARS–CoV-2 πρέπει να λαμβάνονται τα παραπάνω μέτρα. Σε έλλειψη του παραπάνω εξοπλισμού η πραγματοποίηση οποιασδήποτε οδοντιατρικής εργασίας είναι επικίνδυνη και συστήνεται η παραπομπή του ασθενή σε εξειδικευμένο ιατρικό κέντρο με θάλαμο αρνητικής πίεσης. Σε κάθε περίπτωση αμφιβολίας, η φαρμακολογική αντιμετώπιση πιθανώς είναι προτιμότερη για την προστασία όλων και την αποφυγή διασποράς του ιού.

Ως Σύλλογος εξειδικευμένων Οδοντιάτρων, με αντικείμενο απόλυτα συναφές με τη φύση των επιτρεπόμενων οδοντιατρικών πράξεων (επειγόντων περιστατικών), κάνουμε έκκληση στους αρμόδιους φορείς να μεριμνήσουν για την εξασφάλιση της πρόσβασης των οδοντιάτρων σε απαραίτητα μέσα και εξοπλισμό για την ασφαλή τέλεση των πράξεων αυτών. Σε αντίθετη περίπτωση θα πρέπει να είναι σαφής η απαγόρευση της τέλεσης όλων των οδοντιατρικών πράξεων, συμπεριλαμβανομένων των επειγόντων περιστατικών.

Βιβλιογραφία

1. Ather, Patel, et al (2020). Coronavirus Disease 19 (COVID-19): Implications for Clinical Dental Care. Journal of Endodontics, 46(5): in press
2. Eggers, Koburger-Janssen, et al. (2018). In Vitro Bactericidal and Virucidal Efficacy of Povidone-Iodine Gargle/Mouthwash Against Respiratory and Oral Tract Pathogens. Infectious Diseases and Therapy, 7(2):249-259
3. Kampf, Todt, et al (2020). Persistence of Coronaviruses on Inanimate Surfaces and their Inactivation with Biocidal Agents. Journal of Hospital Infection, 104(3):246-51
4. Peng, Xu, et al (2020). Transmission Routes of 2019-nCoV and Controls in Dental Practice. International Journal of Oral Science 12(9): in press
5. Centers for Disease Control and Prevention (2020). Transmission of Coronavirus Disease 2019 (COVID-19). Available online: https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/about/transmission.html
6. Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (2020). Οδηγίες για τον Καθαρισμό Περιβάλλοντος Χώρων Παροχής Υπηρεσιών Υγείας που Έχουν Εκτεθεί στον Ιό SARS-CoV-2. Available online: https://eody.gov.gr/odigies-gia-ton-katharismo-perivallontos-choron-parochis-ypiresion-ygeias-poy-echoyn-ektethei-ston-io-sars-cov-2/
7. American Dental Association (2020). What Constitutes a Dental Emergency? Available online: https://success.ada.org/~/media/CPS/Files/Open%20Files/ADA_COVID19_Dental_Emergency_DDS.pdf